Vanaf september aanstaande worden de economen en bedrijfskundigen van de toekomst opgeleid in een nieuw gebouw van de Business School. Het nieuwe gebouw van 14.000 m² op de locatie Kralingse Zoom van Hogeschool Rotterdam sluit aan op het bestaande onderwijscomplex dat straks in totaal 35.000 m² groot is en ruimte biedt aan maar liefst tienduizend studenten. “Ons bureau ontwierp in 2018 al een belangrijk onderdeel van dit onderwijscomplex”, vertelt Sander Bakker, architect bij Paul de Ruiter Architects in Amsterdam. “Voor deze recente nieuwbouw ontwierpen wij onder andere studielandschappen, ontmoetingsruimtes en een nieuwe hoofdentree. Door een transparante plint, waar in het ontwerp een mediatheek, incubatorzone met businesslobby en een grand café zijn opgenomen, wordt dit straks het levendige hart van de campus.”
Glazen atrium zorgt voor openheid en verbinding
In het ontwerp van Paul de Ruiter Architects staat openheid en verbinding centraal. Architect Bakker: “We hebben een groot trapsgewijs oplopend glazen atrium met een voornamelijk houten interieur afwerking, die ook terug komt in studiestraat en hoofdentree. De houten trappen in het atrium liggen direct aan de glazen gevel van het atrium en verbinden de verschillende verdiepingen en studiepleinen van het gebouw. De wand van het atrium wordt gevormd door verschillende transparante projectruimtes die, net als de trappen, een uitzicht bieden op de campus. Omgekeerd geeft de transparante gevel vanaf de campus vrij zicht op de beweging en de uiteenlopende activiteiten die zich in het gebouw afspelen. Je kunt dus zeggen dat het transparante karakter van het gebouw de buitenwereld binnen haalt en de binnenwereld naar buiten brengt.”
Studenten denken mee over ontwerp
Studenten zijn de grootste groep gebruikers van het nieuwe gebouw. Daarom vonden we het een logische zaak dat deze groep meedacht over het ontwerp, zegt Bakker. “De wens van de student is de basis voor het ideale onderwijsgebouw, dat is onze mening. Daarom organiseerden we een workshop met studenten van de hogeschool. Hierin konden zij hun visie op de ideale onderwijsomgeving toelichten.”
Uit deze workshop kwam volgens de architect naar voren dat de studenten vooral behoefte hebben aan een gevarieerd aanbod van ruimtes in één gebouw. “Ze willen in stilte studeren of met anderen samen, maar ze hebben ook behoefte aan plekken om te ontspannen. Deze wens hebben wij gehonoreerd door een diversiteit van flexibele werkplekken te creëren, naast publieke ruimtes die lijken op publieke plekken in een openbare bibliotheek. De ontmoetingsruimtes zijn te typeren als werkcafé of de lobby van en hotel en de plekken voor ontspanning voelen aan als een huiskamer. Er is dus genoeg ruimte voor informele kennisuitwisseling, interactie en ontspanning. Maar er zijn ook afgeschermde rustige studieplekken om geconcentreerd te kunnen werken.
Inspelen op veranderingen in onderwijs
Het onderwijs is in de loop der jaren aan veel veranderingen onderhevig geweest. “En de komende jaren zal er nog veel meer veranderen, dat is een ding dat zeker is”, vertelt Bakker. “Denk aan nieuwe technieken, ontwikkeling in onderwijsconcepten en veranderingen in studentenaantallen van de verschillende studierichtingen. Daar moet je dus in een ontwerp rekening mee houden. Om hierop in te kunnen spelen, hebben we het uiterst duurzame onderwijsgebouw zo ontworpen dat de verschillende ruimtes van het gebouw flexibel in te delen zijn. Daarnaast sluiten de verdiepingen van de nieuwbouw via loopbruggen aan op alle verdiepingen van de andere gebouwen op de campus. De komende decennia zijn er genoeg mogelijkheden binnen het gebouw om in te spelen op de veranderingen in het onderwijs.”
Nieuwe gebouw is energieneutraal
Het nieuwe gebouw van Hogeschool Rotterdam Business School is duurzaam en gezond, stelt Bakker. “Het is energieneutraal. De compacte bouwvorm, de hoogwaardige isolatie en op bezetting gestuurde installaties verminderen het energieverlies. De benodigde energie wordt opgewekt door onder andere zonnecellen in de glazen dakconstructie. Dit levert overigens een fascinerend schaduwspel op. Ter bevordering van welzijn en gezondheid is veel aandacht besteed aan de aanvoer van verse lucht en goed gemonitorde en geregelde temperatuurcondities door middel van klimaatplafonds. Ook is een maximale hoeveelheid daglicht belangrijk voor een gezond binnenklimaat. Zo kan via het dak van het atrium en de glazen gevel daglicht gecontroleerd binnenvallen. Ten slotte is een aangename ruimte-akoestiek onontbeerlijk in een onderwijsgebouw. Deze wordt onder andere verkregen door de geperforeerde plafondpanelen en de houten interieurdelen die van microperforaties zijn voorzien.”
Plafondsysteem primeur voor Nederland
Voor de plafondpanelen in het atrium, de gangen en de onderwijsruimtes is gekozen voor een primeur in Nederland. “Wij wilden een nette, zakelijke uitstraling voor het gebouw”, vertelt Bakker. “Daarvoor hadden we een plafond voor ogen dat zo naadloos mogelijk was. Het moest goede akoestische eigenschappen hebben, niet te duur zijn en uitneembaar. Er zitten namelijk extreem veel installaties boven het plafond.”
Paul de Ruiter Architects benaderde projectadviseur Jacco van ’t Hof van Knauf. “De Ruiter wilde ons Cleaneo-systeem toepassen en vroeg om advies. Ik heb hem echter foto’s laten zien van referentieprojecten in Scandinavië en Duitsland waarbij onze nieuwe plafondpanelen waren toegepast. Het betrof het Knauf Danoline Unity 6-systeem, geproduceerd door onze Deense fabriek. Het is een geperforeerd plafondpaneel met akoestische eigenschappen. Het plafond wordt geïnstalleerd in een verborgen T-profiel. De plafondtegels bieden een monolithisch maar volledig demonteerbaar oppervlak met perforaties die doorlopen tot de rand van het paneel. Knauf Danoline producten zijn 100 procent recyclebaar. Dit is mogelijk omdat onze productie zuiver wordt gehouden: de akoestische viltrug is biologisch afbreekbaar, het karton is van 100 procent gerecycled papier, de verf is op waterbasis en bestaat uit alleen water en biologisch afbreekbare additieven. Circulair design is een natuurlijk onderdeel van onze ontwikkelings- en productieprocessen. Het is de reden waarom we oude gipsplaten kunnen gebruiken bij de productie van nieuwe akoestische producten. Tegenwoordig bestaat tot 30 procent van onze akoestische tegels uit gerecycled gips. Ook ten opzichte van minerale systeemplafonds bieden Knauf plafondsystemen belangrijke voordelen. Ten eerste is de gipsplaat zeer robuust, zonder een ongewenst harde uitstraling. Bij een plafondsysteem van Knauf speelt ook duurzaamheid een belangrijke rol: zo kan het plafond eventueel opnieuw geschilderd worden, met behoud van de optimale akoestische eigenschappen.”
Het Knauf Danoline Unity 6-systeem systeem was in Nederland nog niet toegepast. Architect De Ruiter kon dus alleen op foto’s afgaan, gaat Van ’t Hof verder. “De doorlopende perforatie in het Knauf Danoline Unity 6-systeem had volgens hem precies de uitstraling die hij voor ogen had.”
Meerdere mock-ups gemaakt
Om de architect een goed beeld van het systeem te geven, werd eerst bij Knauf in Utrecht een mock-up gemaakt, vertelt Van ’t Hof. “De resultaten waren volgens de architect goed. Vervolgens is vanDIJK Afbouwprojecten bij het project betrokken.”
Het afbouwbedrijf uit Tilburg maakte vervolgens een mock-up van het plafondsysteem op de locatie in Rotterdam. Directeur Joost van Dijk: “Daar waren de resultaten ook goed van. Vervolgens hebben we nog een mock-up gemaakt in de kantine van ons bedrijfspand in Tilburg, ook weer met goede resultaten. De montage was voor ons dus ook de eerste keer. Op de tekeningen lijkt alles gemakkelijk, maar onze monteurs moesten er even aan wennen. Als ophangsysteem hebben we het API Crosslock-systeem gebruikt. Vervolgens moeten de panelen 100 procent haaks erin liggen om ze gemakkelijk eruit te kunnen halen. In het begin van de afbouwfase zijn de adviseurs van Knauf wat vaker dan normaal op het werk geweest voor ondersteuning. Ik denk dat het aan te bevelen is dat de mensen die na ons de panelen uit het plafondsysteem moeten halen bij ons een training volgen. Zij leren hierbij op een juiste manier te werken met het paneel en deze kunnen daardoor langdurig mooi worden gehouden.”
Weinig ruimte voor de montage
Het afbouwbedrijf uit Tilburg stond voor een aantal uitdagingen, stelt directeur Van Dijk. “Naast het wennen aan de montage van het nieuwe plafondsysteem, hadden we erg weinig ruimte om te werken in met name de gangen. Daar lag een groot deel van alle installaties. Ook de montage van het plafond in het atrium was wel een dingetje. Het plafond ligt op elf meter hoogte. Werken op een dergelijke hoogte terwijl tegelijkertijd met onze montage trappen werden gemaakt, maakte het voor ons niet gemakkelijker op.”
VanDIJK Afbouwprojecten is ruim een half jaar bezig geweest met de montage. “Het was voor ons een groot project met een mooi resultaat. Het optisch effect van de doorlopende perforaties is prachtig. Vooral in het atrium lijken het hele grote platen.” Architect Bakker is ook tevreden. “Het plafond sluit aan op wat wij voor ogen hadden. Het is een ogenschijnlijk naadloos plafond, dat vooral in het atrium mooi tot zijn recht komt.” Fabrikant Knauf is erg blij met dit referentieproject, stelt projectadviseur Van ’t Hof. “We hebben met alle betrokken partijen er hard aan gewerkt, en het resultaat mag er zeker zijn. We zijn trots dat Paul de Ruiter Architects voor ons nieuwe systeem heeft gekozen.”
Bouwpartners
Opdrachtgever: Hogeschool Rotterdam, Rotterdam
Architect: Paul de Ruiter Architects, Amsterdam
Aannemer: Heerkens van Bavel Bouw, Tilburg
Fabrikant plafonds: Knauf, Utrecht; Rockfon, Roermond
Fabrikant klimaatplafonds: Verwol, Opmeer
Fabrikant wanden: Gyproc Nederland, Vianen
Montage plafonds: vanDIJK Afbouwprojecten, Tilburg
Montage klimaatplafonds: Verwol, Opmeer
Fotografie: Jan de Vries Fotografie en vanDIJK Afbouwprojecten