Triodos Bank is de bank die zich bij uitstek afficheert als dé duurzame bank van Nederland. Als het nieuwe hoofdkantoor van de bank wordt gebouwd, kun je er bijna vanzelf van uitgaan dat dit een schoolvoorbeeld van duurzaam bouwen is. Zeker als het ontwerp voor het kantoor op Landgoed De Reehorst is gemaakt door ‘duurzaamheidsarchitect’ Thomas Rau van RAU Architecten uit Amsterdam. Hij ontwierp, zoals hij het zelf omschrijft, een houten kathedraal. Het is het eerste grootschalige bouwwerk met een houten draagconstructie, de betonnen kelder buiten beschouwing gelaten. Het hout is afkomstig uit Duitsland, 2632 kubieke meter in totaal, en is duurzaam gekapt. Volgens de berekening van het architectenbureau groeit het in 11,36 minuten terug. De in totaal 12.500 m2 is verdeeld over drie torens, met een hoogte van twee, drie en vijf verdiepingen. De constructie is in elkaar gezet met 165.312 schroeven waardoor het gebouw 100 procent remontabel is. Het kan worden gedemonteerd en op een andere plaats weer in elkaar worden gezet. Alle toegepaste materialen zijn opgenomen in Madaster, een publieke, online bibliotheek van materialen in de gebouwde omgeving, in 2016 door Rau geïntroduceerd om bouwafval te elimineren. Het ontwerp behaalde de hoogste duurzaamheidsscore voor gebouwen: het Breeam Outstanding-duurzaamheidscertificaat. Begin februari won het kantoor De Gouden Kikker voor het meest duurzame project in Nederland (zie kader).
Paddenstoel
Het gebouw heeft de vorm van een paddenstoel en gaat als het ware op in de natuurlijke omgeving van het Landgoed De Reehorst. Op het landgoed staan bijzondere bomen die behouden moesten blijven. Er moest als het ware omheen worden gewerkt. De bomen die wel moesten wijken voor het kantoor, waar de ruim zeshonderd medewerkers van Triodos Bank Nederland en Triodos Investment Management een nieuwe werkplek hebben gekregen, zijn zo veel mogelijk toegepast. Bijvoorbeeld als meubels of als palen met gaas ertussen als bouwafrastering in plaats van bouwhekken. De bouwplaats was beperkt, er was geen plaats voor opslag en bouwafval was uit den boze. Voor Muller Afbouwgroep vergde het een andere manier van werken, vertelt Jorn Luckermans, Hoofd projectleiding bij het afbouwbedrijf uit Eindhoven. “Het was voor ons een verandering in mindset. We moesten zo veel mogelijk werken met prefab producten. We hebben de stijlmaten bepaald en de elementen in 3D uitgetekend. Per wand hebben we pakketten gemaakt, die via pallets op de bouwplaats werden geleverd, just-in-time. Door deze manier van werken was het voorbereidingstraject langer dan bij andere projecten. Normaal gesproken denken we ‘we lossen het als afbouwer wel op als we een uitdaging tegen komen’. Nu moesten we juist vooraf veel overleg voeren. We hebben veel met andere betrokkenen gespard om de knelpunten in zicht te krijgen. Aannemer J.P. van Eesteren heeft een goede invloed gehad op de coördinatie om alles in goede banen te leiden.”
Open lucht
Een van de knelpunten werd veroorzaakt door de snelheid waarmee gebouwd moest worden. “Oorspronkelijk zou het gebouw wind- en waterdicht zijn als we van start gingen, maar we moesten eerder beginnen. De planning was zo strak dat de geïntegreerde techniek direct achter ons aan kwam. Hierdoor hebben we de vele drukschotten in de open lucht moeten aanbrengen. Je hebt dan te maken met kou en vocht – het sneeuwde de eerste dagen – en wind. De lage buitentemperaturen en vocht is natuurlijk niet bevorderlijk voor het toepassen van gips. Je moet goed weten wat zo’n plaat kan hebben”, aldus Luckermans.
De gipsplaten zijn van toeleverancier Knauf. Het bedrijf raakte in eerste instantie door een nieuw vloerconcept bij het project betrokken, legt projectadviseur Jacco van ’t Hof uit. “Het betreft het Knauf Brio-systeem, een droog vloersysteem dat los van de ondervloer ligt en dus gemakkelijk kan worden verwijderd en hergebruikt. Dat past uitstekend in het concept van het remontabel bouwen.”
Hybride
Eenmaal aan tafel stelde de projectadviseur het Hybride Circulaire wandsysteem van Knauf voor. Van ’t Hof: “De beplating van het Knauf Hybride Circulaire wandsysteem bestaat voor de helft uit gipsplaten die al eerder in andere gebouwen zijn gebruikt. Via het Urban Mining collectief – waar Knauf deel van uitmaakt – zijn de 12,5 mm dikke standaardplaten uit die wanden ‘geoogst’. De platen zijn afkomstig uit projecten uit Veghel en Hoofddorp. In het nieuwe gebouw van Triodos Bank heeft Muller Afbouwgroep ze gebruikt voor de eerste plaatlaag. Voor de tweede plaatlaag zijn nieuwe standaard A-platen gebruikt. In totaal zijn circa 20.000 m2 aan plaatmateriaal toegepast.”
De geoogste platen in de afmetingen 50 x 240 zijn naar Helmond Hout overgebracht. “Dit bedrijf is onderdeel van de Muller Afbouwgroep”, vertelt Luckermans. “Daar zijn ze in ronde vormen gezaagd, verpakt in pakketten en in pallets op de bouwplaats aangeleverd. De montagemethode was overigens anders. Het circulaire wandsysteem hebben we horizontaal gemonteerd.”
Het gebruik van ‘tweedehandsplaten’ doet volgens Van ‘t Hof geen afbreuk aan de prestaties van de wanden. “Dat hebben grondig laten testen. De 100 en 125 mm dikke enkelskeletwanden en de 155 mm dikke dubbelskeletwanden leveren respectievelijk DnTa,K 43, 44 en 52 dB. Belangrijke bijdrage aan die prestaties levert de Knauf Acoustifit Ecose glaswol. Natuurlijke, bio-based grondstoffen vervangen in het bindmiddel van de glaswol de chemicaliën die in traditionele bindmiddelen worden gebruikt. Bovendien is voor de productie van het isolatiemateriaal 70 procent minder energie nodig in vergelijking met de productie van traditionele glaswol met bindmiddelen die gebaseerd zijn op formaldehyde. Deze keuze past dus uitstekend bij de insteek van Triodos Bank.” Luckermans benadrukt nog een ander voordeel: “Anders dan reguliere glaswol, die vaak hinderlijk of zelfs schadelijk is voor de huid, kan de Acoustifit Ecose zonder handschoenen worden aangepakt.”
Trillingen
De houten draagconstructie had gevolgen voor de manier van werken voor het afbouwbedrijf. Luckermans: “Omdat alles van hout is, heb je meer te maken met trillingen van de constructie en bewegingen in de vloeren, zeker als andere bouwpartners aan het werk zijn. Daarom hebben wij delen gemonteerd terwijl de bouwplaats verder leeg was, dus tussen vier uur ’s middags en acht uur ’s avonds.”
Voor beide bedrijven was de nieuwbouw van het kantoor van Triodos Bank het meest circulaire project waar ze bij betrokken zijn geweest. “We hadden al ervaring met het Hybride Circulaire Wandsysteem, maar niet op deze schaal”, legt Van ’t Hof uit. “Daarnaast hebben we een totaal nieuw circulair vloersysteem kunnen toepassen. Dat is echt gaaf.” Luckermans benadrukt nogmaals dat het project voor een andere manier van denken heeft gezorgd. “We zijn continu bezig geweest om slimme oplossingen te bedenken om de factor arbeid op de bouwplaats te reduceren. Ik ben erg trots op het eindresultaat, het is voor ons bedrijf een mooi uithangbord!”
Bouwpartners
Opdrachtgever: JOIN (joint venture van Triodos Bank, Driebergen; OVG Real Estate, Amsterdam)
Architect: RAU Architecten, Amsterdam
Aannemer: J.P. van Eesteren, Gouda
Fabrikant wanden: Knauf, Utrecht
Montagebedrijf wanden: Muller Afbouwgroep, Eindhoven
Fabrikant plafonds: Rockfon, Roermond; Hunter Douglas, Rotterdam; Saint-Gobain Ecophon, Etten-Leur
Montagebedrijf plafonds: Verwol Complete Interieurrealisatie, Opmeer en Delft